cystitis in marathi मूत्राशयाचा दाह (सिस्टिटायटिस): कारणे, लक्षणे आणि उपचार
सिस्टिटिस का होतो ?
cystitis in marathi सिस्टिटायटिस हा मूत्राशयाचा दाह किंवा संसर्ग आहे, जो बहुतेक वेळा मूत्रमार्गातील संसर्ग (UTI : urinary tract infection) मुळे होतो. हा आजार स्त्रियांमध्ये अधिक सामान्य आहे, कारण त्यांचा मूत्रमार्ग लहान असतो आणि गुदद्वाराजवळ असल्याने बॅक्टेरियाचा संसर्ग सहज होऊ शकतो. पुरुषांमध्ये हा आजार क्वचितच आढळतो, पण तो गंभीर असेल तर मूत्रमार्गातील इतर समस्यांशी संबंधित असू शकतो. ..घरगुती उपाय ..या blog वरील या लेखात सिस्टिटायटिसची कारणे, लक्षणे, निदान, उपचार आणि प्रतिबंध याविषयी संपूर्ण माहिती पाहू …
सिस्टिटायटिस म्हणजे काय? cystitis in marathi
सिस्टिटायटिस हा मूत्राशयाच्या आतील भागाचा संसर्ग किंवा जळजळ आहे. बहुतेक प्रकरणांमध्ये, हा संसर्ग बॅक्टेरिया (विशेषतः इशेरिचिया कोलाय किंवा E. coli) मुळे होतो. हे बॅक्टेरिया गुदद्वारापासून मूत्रमार्गात प्रवेश करतात आणि मूत्राशयापर्यंत पोहोचतात. काही वेळा, विषाणू किंवा फंगसद्वारे देखील हा दाह होऊ शकतो. सिस्टिटायटिसचे दोन प्रमुख प्रकार आहेत:
तीव्र सिस्टिटायटिस: हा अचानक सुरू होणारा आणि लक्षणे तीव्र असलेला संसर्ग आहे.
क्रॉनिक सिस्टिटायटिस: हा दीर्घकाळ टिकणारा आणि वारंवार पुनरावृत्ती होणारा दाह आहे.
सिस्टिटायटिसची कारणे ; cystitis in marathi
- बॅक्टेरियल संसर्ग :
80% प्रकरणांमध्ये, E. coli बॅक्टेरिया मूत्रमार्गात प्रवेश करून सिस्टिटायटिस निर्माण करतात.
गुदद्वाराच्या स्वच्छतेच्या चुकीच्या पद्धतीमुळे (मागून पुढे स्वच्छ करणे) बॅक्टेरिया मूत्रमार्गापर्यंत पोहोचतात.
- लैंगिक संभोग :
लैंगिक क्रियेदरम्यान बॅक्टेरिया मूत्रमार्गात जाऊ शकतात. याला “हनीमून सिस्टिटायटिस” असेही म्हणतात.
- मेनोपॉज नंतरचे बदल :
एस्ट्रोजन हार्मोनची घट झाल्यामुळे, स्त्रियांच्या मूत्रमार्गाची लवचिकता कमी होते आणि संसर्गाचा धोका वाढतो.
- कॅथेटरचा वापर :
मूत्राशयात कॅथेटर ठेवल्यास, बॅक्टेरियाचा संसर्ग होण्याची शक्यता असते.
- रासायनिक :
सुगंधी साबण, स्प्रे, किंवा स्नानगृहातील फोम यांमधील रसायने मूत्रमार्गाला चिडवू शकतात.
- इतर आजार :
मधुमेह, मूत्राशयाचे कॅन्सर, किंवा प्रतिरक्षा प्रणाली कमजोर असल्यास सिस्टिटायटिसचा धोका वाढतो.
सिस्टिटायटिसची लक्षणे | cystitis in marathi
वारंवार लघवीला जाण्याची गरज भासणे, पण लघवीचे प्रमाण कमी असणे.
लघवी करताना जळजळ किंवा वेदना होणे.
ढेचकळलेली किंवा धुकेरी लघवी.
लघवीत रक्त येणे (हेमॅट्युरिया).
पोटाच्या तळभागात दाब किंवा वेदना.
ताप किंवा थंडी वाजणे (संसर्ग रक्तात पसरल्यास).
सूचना: लक्षणे गंभीर असल्यास किंवा 3 दिवसांपेक्षा जास्त काळ टिकल्यास, लगेच डॉक्टरांशी संपर्क साधावा.
अधिक माहितीसाठी येथे क्लिक करा :1. First Stage Cancer कर्करोगाच्या पहिल्या टप्प्याबद्दल माहिती आणि घरगुती उपाय
निदान आणि चाचण्या
मूत्र परीक्षण (Urine Analysis): मूत्रात पू किंवा बॅक्टेरिया आहे का ते तपासले जाते.
मूत्र संस्कृती (Urine Culture): संसर्ग कोणत्या बॅक्टेरियामुळे झाला आहे ते ओळखण्यासाठी.
सिस्टोस्कोपी: मूत्रमार्ग आणि मूत्राशयाची आतील छायाचित्रे घेण्यासाठी.
अल्ट्रासाऊंड किंवा सीटी स्कॅन: मूत्राशयात गाठ किंवा विकृती आहे का ते पाहण्यासाठी.
सिस्टिटायटिसचे उपचार cystitis in marathi
- औषधोपचार
अँटिबायोटिक्स: नायट्रोफ्युरॅन्टॉइन, ट्रायमेथोप्रिम-सल्फामेथोक्साझोल सारखी अँटिबायोटिक्स संसर्ग नष्ट करतात.
वेदनाशामक: फेनाझोपिरिडिन सारखी औषधे लघवीच्या वेदना कमी करतात.
पाणी खूप प्या: बॅक्टेरिया मूत्रमार्गातून बाहेर काढण्यासाठी.
क्रॅनबेरी ज्यूस: मूत्राशयात बॅक्टेरिया चिकटण्यापासून रोखतो.
उष्ण पाण्याची बॅग: पोटावर ठेवल्यास वेदना आणि सूज कमी होते.
- दीर्घकाळी उपचार
जर सिस्टिटायटिस वारंवार होत असेल, तर डॉक्टर कमी-डोस अँटिबायोटिक्स किंवा एस्ट्रोजन क्रीम सुचवू शकतात.
प्रतिबंधात्मक उपाय
स्वच्छता: लघवी केल्यानंतर आणि लैंगिक संभोगानंतर मूत्रमार्ग स्वच्छ धुवा.
पाणी पिण्याची सवय: दररोज 8-10 ग्लास पाणी प्या.
लघवी रोखू नका: लघवीची संधी मिळताच ताबडतोब जा.
सुती अंतर्वस्त्र वापरा: बुरशीचा संसर्ग टाळण्यासाठी.
रासायनिक उत्पादने टाळा: सुगंधी साबण किंवा स्प्रे वापरू नका.
सिस्टिटायटिसचा उपचार न केल्यास, संसर्ग मूत्रवाहिनीतून मूत्रपिंडापर्यंत पसरू शकतो. यामुळे पायलोनेफ्रायटिस (मूत्रपिंडाचा संसर्ग) होऊ शकतो, जो जीवाला धोकादायक आहे. तसेच, वारंवार होणारा सिस्टिटायटिस मूत्राशयाच्या कार्यक्षमतेवर परिणाम करू शकतो. हा एक सामान्य आजार असला तरी, योग्य उपचार आणि काळजी घेतल्यास तो सहज नियंत्रित करता येतो. स्वच्छतेचे नियम पाळणे, पाणी भरपूर प्रमाणात पिणे आणि लक्षणे दिसताच डॉक्टरांकडे जाणे हे या आजारापासून बचावाचे मूलमंत्र आहे. आरोग्यासाठी लक्ष द्या आणि लक्षणे दुर्लक्ष करू नका!